Hoe lang geleden is het dat jij persoonlijke data afstond aan Google? Anders gezegd: wanneer maakte je voor het laatst gebruik van één van de diensten van het bedrijf? De kans dat je ‘vandaag’ of ‘net nog’ antwoordt, is redelijk groot.
Google volgt je op de voet
Ga maar na, Google helpt je zoeken op internet, laat je een website zien (Chrome), helpt je om een adres te vinden (Google Maps), laat je video’s bekijken (Youtube) en je kunt er zelfs mee praten ('Hey Google'). De Amerikaanse zoekhulp gedraagt zich in wezen als de denkbeeldige figuur in de track Every breath you take van Sting/The Police uit 1983. Google volgt je het liefst bij elke stap die je zet en elke beweging die je maakt. En doet dat ook nog eens zo geraffineerd dat je er weinig van merkt. Deze mooie vergelijking hebben we overigens niet zelf bedacht maar kwamen we tegen in het boek Homo Deus van de Israëlische filosoof Yuval Noah Harari.
En ASN Bank dan?
Maakt ASN Bank gebruik van Google? Het antwoord is: ja. Heb je een mobiele telefoon met onze app erop? Als het een Samsung, Fairphone of een andere Android-telefoon is dan komt die ASN-app uit de Google Playstore. Heb je onlangs via Google een rekening bij ons geopend? Dan bestaat de kans dat je via een door ons betaalde Google-advertentie (bovenaan de zoekresultatenpagina) op onze website bent geland. We willen graag zichtbaar zijn op Google. Dat is niet gek als je bedenkt dat 95% van alle zoekopdrachten via Google lopen.
Hoe Larry en Sergey Google uitvonden
Dat Google een zoekmachine zou worden was overigens niet direct duidelijk. Larry Page, een 22-jarige ietwat introverte zoon van een wetenschapper in computerkunde, wilde in 1995 bij aanvang van zijn afstudeerproject aan de Stanford-universiteit vooral een methode bedenken om websites op basis van hyperlinks en ‘pageranks’ te rangschikken.
Oprichters Sergey Brin (links) en Larry Page zijn nog steeds de belangrijkste aandeelhouders van Google. Bron: creative commons
Voor die methode maakte Page gebruik van ingewikkelde wiskundige formules én een algoritme. Wat hij met de ranglijst precies ging doen was op dat moment nog niet duidelijk. Samen met medestudent Sergey Brin, het wiskundige brein achter het project, kwam Page tot de conclusie dat ze per ongeluk een betere zoekmachine hadden bedacht dan de gangbare Amerikaanse zoekmachines.
Page en Brin gooiden in 1998 hun Stanford-studieboeken aan de kant, kregen van een bekende Silicon-Valley-investeerder een cheque van $ 100.000, kochten de domeinnaam Google.com (een variatie op Googol: een 1 gevolgd door 100 nullen) en huurden de eerste bedrijfsruimte.
Luis in de pels van Google
In 1998, het jaar waarin internetgebruikers voor het eerst van Google’s zoekmachine gebruik konden maken, begon Margrethe Vestager, een 30-jarige opkomende Deense politica, aan haar eerste ministersbaan. Geen parlementair verslaggever, horoscoop of kaartlezeres kon in die tijd voorspellen dat zij, 2 decennia later, Larry Page en Sergey Brin voor ruim € 8 miljard zou beboeten. Als markttoezichthouder voor de Europese Unie, verantwoordelijk voor eerlijke marktwerking.
Voor de Deense serie Borgen, een serie over een vrouwelijke Deense premier, diende Margrethe Vestager als inspiratie. Bron: creative commons
Eurocommissaris Vestager legde de zoekmachinereus drie maal over de knie: in 2017 (€ 2,4 miljard) voor het bovenaan plaatsen van Google Shopping-resultaten op zoekresultaatpagina’s, in 2018 (€ 4,3 miljard) voor Google’s verplichting aan Androidtelefoonmakers om telefoons met Google apps uit te rusten en in 2019 (€ 1,5 miljard) voor het bevoordelen van advertentieplatform Google AdSense. Een pijnlijke - maar betaalbare boete voor Google: in 2017 bedroeg de brutowinst € 35 miljard, in 2018 € 31 miljard en in 2019 € 35 miljard.
Openstaande boetes Google
Het innen van deze boetes is overigens een moeizaam proces omdat advocaten van het bedrijf de boetes blijven aanvechten. Zelfs de oudste boete uit 2017 (voor het bovenaan plaatsen van Google Shopping-resultaten) staat nog niet op de rekening van de Europese Commissie. In januari van dit jaar meldde Google nog een keer in beroep te gaan.
Maar de Europese Commissie zit niet stil. In oktober 2022 gaat de zogenaamde digitale-marktenwet gelden. Hiermee wil Europa de macht van grote techbedrijven als Google gaan doorbreken en dus ook die van Microsoft, Apple en Amazon. Techbedrijven mogen straks niet zomaar meer data van verschillende diensten met elkaar vermengen, geen voorrang meer geven aan eigen producten en iedere overname netjes aanmelden. Bij overtreding kan de Europese Commissie een fikse boete opleggen: 10% van de wereldwijde jaaromzet.
Scores in ons onderzoek
Ook onze duurzaamheidsonderzoekers hebben moeite met de dominante marktpositie van Google. Dit is naast de eerder genoemde zaken gebaseerd op een lange lijst van rechtszaken (in kaart gebracht door onderzoeksbureau Sustainalytics). Mede op basis van deze lange lijst scoorde de techreus een dikke min.
Bij een beursgenoteerd bedrijf kijken we meestal naar het beleid van het moederbedrijf. Bij deze casus lag dat ingewikkelder. Het in 2015 opgerichte Alphabet Inc heeft afgezien van een flinterdunne gedragscode, geen eigen beleid. Voor bijvoorbeeld duurzaamheid, mensenrechten en privacy verwijst het naar Google. Bij ons onderzoek hebben we ons daarom gericht op beleidsstukken van Google Inc.
Op het gebied van mensenrechten, één van de vaste onderdelen van een duurzaamheidsonderzoek, vonden we veel minnen. Google heeft geen overkoepelend mensenrechtenbeleid en ook geen verwijzing naar bijvoorbeeld de Universele rechten van de mens of naar het duurzame, maatschappelijke manifest van de Verenigde Naties.
Nog een minpunt is dat Google niet heeft vastgelegd dat de werknemers lid mogen zijn van een vakbond of zich binnen een vestiging kunnen organiseren.
Google-medewerkers voeren actie
De afgelopen drie jaar hebben de medewerkers van Alphabet in de VS meerdere malen hun ethische grenzen aangegeven. Onder meer tegen het ontwerpen van software voor legerdrones, tegen een vertrekregeling van ruim € 80 miljoen euro voor een oud-directeur die was beschuldigd van seksueel grensoverschrijdend gedrag en tegen een gecensureerde zoekmachine voor de Chinese overheid.
De genoemde protesten hebben ongetwijfeld een rol gespeeld bij de oprichting van een vakbond voor Alphabet-personeel in januari 2021. De mini-vakbond – met nog geen 1.000 leden - wil vooral als het geweten van Google functioneren en heeft niét de intentie om aan tafel te zitten bij onderhandelingen over arbeidsomstandigheden en salarissen. Hoewel het hier om een bescheiden initiatief gaat volgen we deze ontwikkelingen op de voet.
Bron afbeelding: Appiepie.com
Niet ok Google
In het duurzaamheidsonderzoek keken we ook naar het privacy-aspect. We schrokken van de wereldwijde rechtszaken over privacyschendingen door Google. Privacyschendingen als het scannen van Gmail-berichten voor maatwerkadvertenties, het niet vermelden van een microfoon in een Google Nest beveiligingscamera, opnemen van gesprekken door Google Home of het ondanks een ‘nee’ toch doorgeven van hartslag- en andere biometrische gegevens door slimme horloges.
Grote moeite hebben we met het feit dat Alphabet Holding (het in 2015 opgerichte moederbedrijf van Google) en de talrijke Google-dochters geen overkoepelend privacybeleid voeren. Als consument is het daardoor onduidelijk hoe je persoonlijke data tussen bijvoorbeeld Nest en Google heen en weer gaat.
Ambitieuze klimaatdoelen
In één onderzoekscategorie scoort Google wel een dikke voldoende, namelijk op klimaatbeleid. We hebben waardering voor de maatregelen die het bedrijf neemt om de opwarming van de aarde af te remmen. Onlangs maakte CEO Sundar Pichai bekend dat het bedrijf uiterlijk in 2030 helemaal geen CO2 meer wil uitstoten. Dit betekent dat de kantoren en datacenters in de toekomst alleen nog gebruik maken van hernieuwbare energie. Voor alle 19 datacenters in de wereld bedraagt het energieverbruik bij elkaar 2,6 gigawatt.
We hebben respect voor deze stappen maar tillen zwaar aan de eerder genoemde minpunten en het feit dat Google structureel te weinig winstbelasting heeft afgedragen. Het bedrijf ontweek belastingbetaling door handig gebruik te maken van belastingverdragen tussen de VS, Nederland en Ierland. Alles bij elkaar genomen hebben we Google daarom afgekeurd als duurzame belegging. Voor het aandeel is dus geen plaats in onze duurzame fondsen.
‘Google-CEO Sundar Pichai spreekt voor miljonairs in Davos. Bron: World Economic Forum/ Greg Beadle
Geen Google maar wat dan wel?
Kun je als consument gebruik maken van internet zónder persoonlijke data af te staan? Ja, het kan. Maar het kost wat uitzoekwerk en vraagt een flinke dosis discipline (om niet weer terug te gaan naar de bekende Google-apps). Voor zoekopdrachten kun je bijvoorbeeld gebruik maken van het Nederlandse Startpage.com, het Amerikaanse DuckDuckGo , het Duitse Ecosia of het Franse Qwant.
Zoek je een alternatief voor Google's browser Chrome? Dan kun je Firefox of Brave overwegen. Benieuwd naar andere vervangers? Check dit uitgebreide overzicht met Google-alternatieven van Restore privacy. Log je graag in op asnbank.nl voor je bankzaken? Kijk dan eerst welke browsers we ondersteunen.
| Opgericht in 1998 |
| Aantal medewerkers: 135.000 |
| CEO: Sundar Pichai (geb.jr. 1972) |
| Oprichters: Larry Page & Sergey Brin |
| Beursnotering: New York |
| Totale omzet: € 234 miljard |
| Google in NL: Amsterdam (kantoor), Eemshaven en Middenmeer (datacenters) |
| Status: Afgekeurd |
Meer kijken, luisteren of lezen?
De grote dataroof – VPRO Tegenlicht (tekst/video 45m)
Filosoof Miriam Rasch over de gevaren van het dataïsme – De Correspondent (tekst/audio 56m)
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Meer weten over beleggen
Is beleggen iets voor jou? En wil je eerst meer weten?
Lees dan meer over beginnen met beleggen.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is oorspronkelijk gepubliceerd op 2 oktober 2020 en geactualiseerd op 8 april 2022.
