In 2021 zal de wereldwijde strijd tegen corona gevoerd worden met grootschalige vaccinatie-programma’s. In Nederland startte het vaccineren in de eerste week van januari met het middel van de Amerikaans-Duitse combinatie Pfizer-BioNTech. Later in de maand is daar het middel van het Amerikaanse Moderna bijgekomen. Verder heeft de overheid lopende bestellingen bij AstraZeneca/Universiteit van Oxford en het Amerikaanse Johnson & Johnson.
Prijs van COVID-19-vaccin
Wat heeft Nederland voor het vaccin van AstraZeneca betaald? In alle economieboeken is te lezen dat een grote vraag en een klein aanbod automatisch resulteren in een hoge prijs. En uit de praktijk weten we dat farmabedrijven geen scrupules hebben om torenhoge prijzen door te berekenen.
Er is echter één verschil met de ontwikkeling van een ‘gewoon’ medicijn. De researchkosten worden nu grotendeels door overheden betaald. Dit maakt het mogelijk om het vaccin van team Oxford-AstraZeneca tegen ‘enkele euro’s’ te op de markt te brengen. In een interview met een Nederlandse krant verklaarde AstraZeneca, bij monde van het Nederlandse directielid Ruud Dobber, dat deze rekening (van een kleine € 1 miljard) ook betaald moet worden als het vaccin niet blijkt te werken. In diverse media heeft CEO Pascal Soriot overigens benadrukt dat de verkoopprijs tijdens de pandemie op kostprijsniveau zal blijven.
Op zich is het bijzonder dat AstraZeneca zich op het terrein van COVID-19 begeeft. De fabrikant ontwikkelt weliswaar medicijnen tegen infecties maar focust vooral op kanker, hart- en vaatziekten, neurologische stoornissen en ademhalingsziekten. In maart liet het bedrijf op zijn website weten middelen en mensen vrij te maken voor het vinden van een vaccin.
Oproep van grote beleggers
We hebben respect voor het krachtdadige optreden van AstraZeneca. Tegelijkertijd blijven we kritisch over de wereldwijde beschikbaarheid van het vaccin. Daarom ondertekenden we een verklaring van professionele beleggers uit binnen- en buitenland die farmabedrijven oproept om samen te werken en het vaccin voor een betaalbare prijs over de hele wereld beschikbaar te stellen.
Onze kritische blik op farmaceutische bedrijven stamt overigens niet uit de ‘coronatijd’. Al lange tijd kijken we kritisch naar deze sector. In onze ogen kan een duurzame samenleving moeilijk zonder farmaciebedrijven. Tegelijkertijd zien we ook dat er veel mis gaat. Onze kijk op farma is zo ambivalent als het liedje ‘with or without you’ (1987) van de Ierse band: leven mét de farma-industrie is moeilijk, maar leven zonder vrijwel onmogelijk.
Eerlijke farma
We besloten we ons sterk te maken voor eerlijke farma. Tussen 2016 en 2019 hielden we de gedragingen van 10 beursgenoteerde farmabedrijven nauwgezet tegen het licht. AstraZeneca, was één van die bedrijven. We beoordeelden het bedrijf jaarlijks op het wel of niet aanwezig zijn van interne regels voor omkoping en corruptie, veiligheid van medicijnen, vergoedingen aan artsen en verkoopbonussen op producten. Bij dit onderzoek kregen en krijgen we hulp van het duurzame onderzoeksbureau Sustainalytics. De bevindingen worden bijgehouden op zogenaamde scorekaarten.
Scores AstraZeneca
Hoe scoorde AstraZeneca? In de scorekaart van 2018 (zie afbeelding hieronder), de laatste evaluatie, scoorde het bedrijf minimaal voldoende op 3 van de 4 onderdelen. Op het onderdeel Beloning scoorde het bedrijf onvoldoende: we kunnen niet inschatten hoever het bedrijf is met het afschaffen van verkoopbonussen voor salesmedewerkers. In openheid op het vlak van betalingen aan artsen (onderdeel: Marketing) maakte AstraZeneca de grootste stap. In mei 2018 beloofde CEO Pascal Soriot om alle betalingen aan artsen in de nabije toekomst openbaar te maken. Bij de publicatie van de nieuwe scorekaarten (medio 2021) kun je zien of het bedrijf zijn belofte is nagekomen.
Eigen duurzaamheidsonderzoek
Aan het einde van 2018 onderzochten we AstraZeneca ook op de vaste onderdelen van ons duurzaamheidsonderzoek: dus bestuur, mensenrechten en milieu. We hielden de gedragsregels voor ethisch handelen nog eens tegen het licht. Daarin stonden keurig regels vermeld tegen belangenverstrengeling, fraude, corruptie en omkoping. Er is een bescherming voor klokkenluiders en er wordt over gerapporteerd over de meldingen (met bescherming van de privacy van de klokkenluider).
Op het vlak van mensenrechten keken we kritisch naar de intensiteit waarmee het bedrijf onderzoek doet naar lokale ziekten en het medicijnen beschikbaar stelt in lage-inkomenslanden. We kwamen uit op een voldoende. Om een beeld te geven: AstraZeneca staat op de 9e plaats van de Access-to-medicin-lijst (2018). Deze onafhankelijke lijst laat zien hoeveel inspanningen de 20 grootste farmabedrijven (op basis van aandelenkapitaal) doen om medicijnen beschikbaar te stellen in de lage-inkomenslanden. In maart 2021 wordt een nieuwe ranglijst verwacht.
Klimaatdoelen
Over het milieubeleid van AstraZeneca zijn we goed te spreken. In rapportages is duidelijk te zien hoe het bedrijf vorderingen maakt met zijn klimaatdoelen. Verder waarderen we dat het bedrijf de belasting van het milieu probeert te beperken in het gebruik van verpakkingsmateriaal en dat het kritisch kijkt naar minder milieubelastende distributievormen. Ook positief is dat dierproeven uitgaan van het ‘3V-principe’. Daarbij wordt de vraag gesteld of er überhaupt een dier nodig is voor een proef (vervanging), of het aantal testen beperkt kan worden (verfijning) en of pijn en stress bij het dier verminderd (vermindering) kan worden.
| opgericht in 1999 (fusie) |
| aantal medewerkers: 70.000 |
| CEO: Pascal Soriot |
| beursnotering: Londen |
| totale omzet: € 20,4 miljard |
| In Nederland: vestigingen in Den Haag en Nijmegen |
| status: Goedgekeurd |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Duurzaam beleggen bij ASN Bank
Van plan om te starten met beleggen? Dit kan al vanaf € 20 per maand. Lees onze tips om een goede start te maken.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 24 augustus 2020 en is op 25 januari 2021 bijgewerkt.
