Heb je onlangs naar het Europees Kampioenschap voetbal gekeken? Grote kans dat je het Nike-logo in een close-up voorbij hebt zien komen. Het sportmerk sponsort 9 van de 24 deelnemende landen waaronder de verrassende verliezers Nederland, Portugal en Frankrijk. Tijdens Wimbledon spelen onder meer Nick Kyrgios, Andrey Rublev en Frances Tiafoe in een hagelwitte outfit van Nike. In Tokyo kun je de landenteams van onder meer de VS, Zuid-Korea en Nigeria in Nike-kleding aan het werk zien.
Eerste liefde van Nike
Voetbal was niet Nike’s eerste liefde, dat was hardlopen. Niet per se voor atleten maar voor de massa. Het idee kwam uit Nieuw-Zeeland. Bill Bowerman, een atletiekcoach aan de Universiteit van Oregon, importeerde het concept naar de VS. Hij zag mogelijkheden om wat te doen aan het overgewicht van de gemiddelde Amerikaan en wijdde er een boekje aan. Zijn boek werd een bestseller en de VS was in de jaren ’70 in de ban van jogging.
foto: Fabio Sola Penna/Flickr
Ontstaan van swoosh en logo
Een paar jaar en heel wat schoenen later ontstond er onenigheid met de Japanners over een populair schoenontwerp. Het duo Phil & Bill besloot zelf schoenen te gaan maken en die onder de naam Nike op de markt te brengen. De schoenen hadden alleen nog een logo nodig.
Daarvoor benaderde Knight Carolyn Davidson, een grafische student aan de universiteit van Portland. Precies 50 jaar geleden ontwierp zij de swoosh geïnspireerd op de vleugels van de Griekse godin Nike. Op haar factuur zette ze een bedrag van 35 dollar. Phil Knight eerde Davidson in 1983 tijdens een receptie met een diamanten-swoosh-ring en een pakketje Nike-aandelen dat inmiddels een waarde heeft van € 3,5 miljoen.
Productie Nike-schoenen van VS naar Azië
Nike groeide onder de leiding van Phil Knight uit tot een miljardenbedrijf. En hoge bomen vangen veel wind. In de jaren ‘90 haalde het bedrijf regelmatig het nieuws met berichten over misstanden bij het produceren van Nike-schoenen. En dat was geen toeval. Gelijkwaardige schoenen maken als Adidas en Puma, tegen de laagste arbeidskosten was namelijk de strategie van Knight. In 1980 sloot Nike zijn eigen fabriek in de VS en koos het voor outsourcing. Producten werden niet meer in eigen fabrieken gemaakt, maar door fabrieken in Aziatische landen als China, Maleisië, Thailand, Taiwan, Vietnam en Indonesië.
Nike fel tegen kinderarbeid
Met name uit Indonesië kwamen in de jaren '90 veel berichten over misstanden. De verhalen over kinderarbeid, uitbuiting en geweld tegen vrouwen werden via internet wereldwijd gedeeld en het merkimago van Nike liep een flinke deuk op. De talrijke demonstraties en acties hadden effect. In 1998 deed Phil Knight een belofte: Nike zou een einde maken aan kinderarbeid en de omstandigheden in fabrieken gingen radicaal verbeteren.
Ons eerste duurzaamheidsonderzoek
Acht jaar na de belofte van Knight onderzochten onze duurzaamheidsonderzoekers Nike. In het duurzaamheidsverslag over 2004 zagen ze de gegevens van alle ruim 700 fabrieken waar Nike mee samenwerkt, een openheid die in de sportkledingsector nog ongebruikelijk was. Jaarlijkse interne audits bij een kwart van de leveranciers en externe audits door de Fair Labour Association bij 5% van de leveranciers waren voor ons een teken dat Nike zijn verantwoordelijkheid nam. We besloten het aandeel goed te keuren.
Leefbaar loon voor Nike-medewerkers?
Was ons ‘duurzaamheidsstempel’ een garantie voor leefbare lonen en gezonde werkomstandigheden bij de leveranciers van Nike? Nee, dat zeker niet. Net als voor kledingproducenten Adidas en H&M hanteren we voor kledingbedrijven een langetermijndoel: we verwachten dat ze uiterlijk in 2030 alles hebben gedaan om een leefbaar loon voor werknemers in de productieketen mogelijk te maken.
Beleid vakbondsvrijheid
Nike-medewerkers ontbreekt Het recht van werknemers om zich te verenigen en collectief te onderhandelen over arbeidsvoorwaarden is een fundamenteel mensenrecht. Wij tillen zwaar aan dat recht. Best wel logisch als je 60 jaar geleden door een vakbond bent opgericht. De vrijheid om je als groep te organiseren (met of zonder vakbond) is niet alleen belangrijk bij onderhandelingen over loon maar ook in de strijd voor betere arbeidsomstandigheden. Als groep sta je sterker.
Bij Nike hadden we moeite met het tweesporenbeleid op het punt vakbondsvrijheid. Nike verwacht van fabrieken die Nike-producten maken dat ze hun werknemers het recht geven om zich aan te sluiten bij een vakbond. Maar voor de eigen medewerkers, bijvoorbeeld het personeel in Nike-distributiecentra, ontbreekt beleid waarin dit recht staat omschreven.
Contact met Nike
We hebben het bedrijf meerdere malen aangesproken op het ontbreken van beleid op het gebied van vakbondsvrijheid. Met name voor het personeel in Nike-distributiecentra en Nike stores in China, Zuid-Korea en de VS zagen wij het ontbreken van dit beleid als een risico. In deze landen bestaan namelijk geen wetten die vakbondsvrijheid beschermen.
Klanten voor de ingang van een Chinese Nike store (foto: Dickson Phua)
Helaas vond er geen verandering plaats. Daarom hebben we het hoofdkantoor aan het einde van 2018 laten weten dat het aandeel Nike niet langer deel uitmaakt van onze goedgekeurde lijst met duurzame aandelen. De ASN-beleggingsfondsen beleggen dus niet in het aandeel Nike.
Just don't do it
| opgericht in 1964 |
| aantal medewerkers: 75.400 (2020) |
| CEO: John Donahoe (sinds 2020) |
| beursnotering New York |
| totale omzet: € 31 miljard (2020) |
| NL: 10 Nike stores en 1 Europees hoofdkantoor |
| status: afgekeurd (eind 2018) |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Meer weten over beleggen
Is beleggen iets voor jou? En wil je eerst meer weten? Lees dan meer over beginnen met beleggen.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 15 juni 2020 en vernieuwd op 2 juli 2021.
