De start van Esprit leest als een avonturenroman. De eerste verhaallijn gaat terug naar San Francisco, het jaar: 1966. Douglas Tompkins, in zijn vrije tijd bergbeklimmer, opent er op 23-jarige leeftijd een winkeltje voor bergbeklimmers. The North Face heet het. In de etalage hangt een grote poster van Bob Dylan, verderop liggen stapeltjes truien en broeken en staan bergschoenen te pronken. Nog geen twee jaar later mist Tompkins het avontuur en verkoopt hij zijn winkel. Tekens dat The North Face een halve eeuw later bij ’s werelds bekendste outdoormerken zou horen, waren er niet. Anders had Douglas vast meer gevraagd dan de $ 50.000 die hij ontving.
Douglas Tompkins (links) beklom voor zijn entree in de modewereld graag hoge bergen. Foto: fragment uit trailer Wild Legacy, gratis te zien op WaterBear.
Amerikaanse voorloper van Esprit
In 1968, het jaar dat Douglas met zijn winkeltje stopt, doet de vrouw die hij vier jaar eerder is getrouwd het tegenovergestelde: ze start haar eigen zaak. Samen met een vriendin verkoopt ze een collectie zelf ontworpen jurken onder de naam Plain Jane. Het kledingmerk wordt een hit en als de dossiermappen met debiteuren en crediteuren uitpuilen, biedt de werkloze Douglas zich aan als hoofd financiën. Enkele jaren na het vertrek van Jane besluiten Susie en Douglas het merk om te dopen tot Esprit de corps, een Franse uitdrukking die staat voor een groepsgevoel van trots.
Na een kwart eeuw scheidt het paar van tafel, bed en zaak: Susie koopt Douglas uit en gaat in haar eentje verder. Een zakelijk moeilijke periode breekt aan en in 1996 verkoopt ze Esprit aan Michael Ying, een Hongkongse textielondernemer. Dezelfde Ying smeedt de westerse en oosterse divisies later aan elkaar tot één, aan de beurs van Hongkong genoteerd, bedrijf.
Hoe kijkt ASN Bank naar de mode-industrie?
Daarnaast is er ook een groep van 15 modebedrijven die uitgebreid wordt getoetst en waar we de dialoog mee aangaan. Het onderwerp van deze dialoog is de invoering van een leefbaar loon bij kledingfabrieken waar de bedrijven hun collecties inkopen. Esprit maakt deel uit van deze groep.
Naast de geschetste dialoog over leefbaar loon keken onze duurzaamheidsonderzoekers in november 2020 kritisch naar beleidsstukken, duurzaamheidsverslagen en mogelijke controverses rond Esprit. Onder meer over twee zaken hebben we contact gezocht met Esprit.
Esprit en Oeigoeren
Sinds een aantal onthullingen in grote media (New York Times en The Guardian) is er veel mediabelangstelling voor dwangarbeid door Oeigoeren. Diverse mensenrechtenorganisaties wisten de dwangarbeid de laatste jaren aan bekende westerse bedrijven te koppelen, daarbij viel ook de naam van Esprit.
Het modeconcern zou door Oeigoeren gefabriceerde katoenen garens gebruiken. Volgens Esprit ging het om een klein deel van zijn kledingcollectie dat met ‘verdacht’ garen was gefabriceerd. Bij navraag liet het bedrijf ons weten deze ‘verdachte’ garens – uit voorzorg – voortaan niet meer te gebruiken.
Wat deed Esprit met brieven uit Bangladesh?
Een andere controverse die onze aandacht trok, speelde zich af in Bangladesh. In het grootste productieland (40% van totale kledingproductie van Esprit), raakten textielwerkers hun baan kwijt nadat ze hadden meegedaan aan een van de grote stakingen in het land. Vakbonden bundelden hun krachten en klaagden over deze represailles.
Of in fabrieken van Esprit stakende werknemers dezelfde brute behandeling kregen, is moeilijk te zeggen. Het bedrijf deed per brief een oproep aan de regering van Bangladesh. Die zou volgens Esprit lokale kledingfabrieken moeten aanspreken op het respecteren van arbeidsrechten en het toestaan van stakingen.
Goed dat Esprit haar invloed gebruikt om dit op regeringsniveau aan te kaarten. Daarnaast zou het bedrijf ook eigen leveranciers moeten aanspreken, het liefst in combinatie met andere modebedrijven. Als de overheid van Bangladesh niet genoeg doet aan toezicht op de naleving van arbeidsrechten is dit in onze ogen de verantwoordelijkheid van Esprit.
Leveranciers Esprit gecontroleerd
Onze duurzaamheidsonderzoekers waren goed te spreken over het ketenbeleid van de modegigant. Voordat Esprit in zee gaat met een fabriek vindt er een controle plaats. Hierbij wordt een inschatting gemaakt of het bedrijf aan de eisen van Esprit kan voldoen. Gaat Esprit vervolgens met een fabriek in zee dan vinden er jaarlijks controles plaats waarbij de kwaliteit van kleding of kledingonderdelen, het afvalproces en de naleving van arbeidsrechten worden gecheckt.
Zo meldt Esprit in zijn recente duurzaamheidsverslag dat er meer dan 200 sociale compliance assessments bij fabrieken hebben plaatsgevonden. Bij zo’n controlebezoek wordt het management en textielwerkers geïnterviewd, tijdregistratiegegevens opgevraagd (hoelang zijn de werkdagen) en uitbetaalde salarissen met het minimumloon vergeleken. Na elke controle stelt Esprit een actieplan op met daarin de stappen en de tijdlijn voor het oplossen van een misstand of probleem.
Esprit en dierenwelzijn
Het is goed om te zien dat Esprit rekening houdt met het welzijn van dieren. Zo respecteert het bedrijf de 5 vrijheden van dieren. Er wordt geen bont gebruikt in kleding en er is afscheid genomen van angora (konijnen) en alpacawol (schapensoort uit de Andes). Bevat een kledingstuk mohair (geiten) dan gaat het om gecertificeerde mohair. Verder ziet Esprit er scherp op toe dat de wol niet afkomstig is van schapenscheerders die mulesing toepassen. Dit is een zeer pijnlijke methode waarbij wol van het achterste van een schaap, vaak zonder verdoving, wordt weggesneden.
Gecertificeerd katoen
Sinds 2021 ondersteunt Esprit de OCA, een programma dat katoenboeren begeleidt om de overstap naar gecertificeerd biologisch katoen te maken. De eerste katoenoogst heeft onlangs plaatsgevonden. Het zou mooi zijn als de hoeveelheid gecertificeerd biologisch katoen ten opzichte van de totale gebruikte hoeveelheid katoen de komende jaren gaat stijgen. Helaas zagen we in de afgelopen jaren een tegenovergestelde beweging. Er is dus nog wat werk te doen.
Esprit vroeg met outsourcen
De huidige lage lonen voor textielwerkers zijn een direct gevolg van de beslissing die kledingbedrijven in de jaren ’80 namen om hun productie te outsourcen. Een eigen fabriek met medewerkers op de loonlijst van het kledingmerk maakte plaats voor het bestellen van kleding in fabrieken uit lage-inkomenslanden.
Ver voordat Amerikaanse merken als GAP, Levi’s en Nike hun Amerikaanse fabrieken sloten en hun productie gingen outsourcen, deed Esprit dit al in het begin van de jaren ’70. Het bedrijf koos op advies van Michael Ying voor Hong Kong als productieland.
Hoe presteert Esprit in het leefbaarloononderzoek?
Bij het jaarlijkse leefbaarloononderzoek, dat ASN Bank samen met PLWF uitvoert, kwam onder meer naar voren dat Esprit in 2020 met een loondashboard is gestart. Dit dashboard moet inzicht geven in de kloof tussen het leefbaar loon en het werkelijk betaalde loon in de ruim 200 fabrieken waar Esprit kleding laat maken. Eind 2022 bevatte deze databank de loondata van slechts 19 fabrieken. Dit is nog maar 10% van alle fabrieken waar Esprit mee werkt. Dit kleine aantal is volgens Esprit toe te schrijven aan de tussenkomst van de coronapandemie.
Onze duurzaamheidsonderzoekers concludeerden dat Esprit op papier best een aantal zaken heeft geregeld om de stap naar een leefbaar loon voor textielwerkers te zetten. Nu is de uitdaging om deze plannen in praktijk te brengen. Dan pas zal Esprit beter scoren in de puntenbeoordeling die bij dit onderzoek hoort.
Hoe gaat het financieel met Esprit?
Na zo’n 10 donkere jaren en het diepste dal uit de geschiedenis in 2020 (met een verlies van € 0,4 miljard) lijkt het bedrijf voorzichtig op te krabbelen en weer positief naar de toekomst te kijken. Voorzichtig omdat het in april nog uitkwam op een jaarverlies van € 80 miljoen (bron: Esprit/pdf).
Die positieve kijk naar de toekomst blijkt uit de beslissing om weer een aantal Aziatische winkels te openen. Dit besluit kwam zo’n twee jaar na het sluiten van alle 56 Aziatische winkels in het coronajaar 2020. Verder heeft Esprit een creatief hoofkantoor in New York geopend met aan het hoofd een gelauwerd merk opperhoofd. De terugkeer naar New York is markant omdat Esprit zich 12 jaar terug volledig terugtrok uit de VS.
Esprit ook in Nederland actief
En dichterbij huis? In Nederland heeft Esprit zo’n 30 winkels, allen op franchisebasis geëxploiteerd. Die winkels waren samen met enkele Belgische en Luxemburgse vestigingen in 2019 (dus voor de moeizame coronajaren) goed voor 14% van de Europese omzet. In Duitsland was het merk het populairst met 50% van de omzet.
Beleggen in Esprit: nog even niet
Zoals eerder uitgelegd staan de aandelen van Esprit genoteerd aan de beurs van Hong Kong. Esprit staat op de lijst met goedgekeurde bedrijven waar de ASN-fondsen in kunnen beleggen. Erin beleggen doen de ASN-fondsen pas als de financiële resultaten structureel verbeteren.
| Opgericht in 1968 |
| Aantal medewerkers: 2.230 (2022) |
| CEO: William Won Pak |
| Beursnotering: Hong Kong |
| Totale omzet: € 840 miljoen |
| In Nederland: circa 30 winkels |
| Status: Goedgekeurd |
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Beginnen met beleggen?
Dat kan bij ASN Bank. Wij helpen je graag op weg.
Lees hier meer over beginnen met beleggen.
Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is gepubliceerd op 5 juni 2023.
