Heb je onlangs met een tas of krat lege statiegeldflessen in de supermarkt gestaan? Grote kans dat het apparaat waar je statiegeldbonnetje uitrolde afkomstig is van Tomra. Dit Noorse bedrijf levert de meeste statiegeldmachines in Nederlandse supermarkten. Wereldwijd verwerken Tomra-machines jaarlijks 40 miljard drankverpakkingen.
Ook op blik
Naast de vertrouwde flessen zit er tegenwoordig ook statiegeld op kleine PET-flessen en blikjes. Met name de laatste categorie (op 1 april 2023 ingevoerd) leidt hier en daar tot kleine opstoppingen in supermarkten. De servicemonteurs van de Nederlandse Tomra-vestiging hebben het er druk mee. En de Nederlandse consument? Volgens een recent onderzoek uit juni 2023 (I & O Research) retourneert maar liefst 85% van de Nederlanders een leeg blikje.
Eerste automaat voor lege flessen
Tomra begon niet met lege blikjes maar maar lege flessen. Een halve eeuw geleden kwamen Petter en de zes jaar jongere Tore Planke via een Oslose supermarkteigenaar op het idee om een statiegeldmachine te bouwen. De technisch onderlegde broer Tore bouwde in de avonduren een werkend model. De supermarkteigenaar was blij met de uitvinding en de broers besloten in de lente van 1972 samen Tomra -afgeleid van Tomflaske (lege fles) Returautomat - op te richten.
In hetzelfde jaar was er wereldwijd veel aandacht voor het hergebruik van grondstoffen dankzij de publicatie van het beroemde rapport ‘Grenzen aan de Groei’ van de Club van Rome. Deze groep van wetenschappers, politici en een paar duurzame ondernemers maakte zich grote zorgen over het effect van overconsumptie op de wereld. Petter Planke, het financiële brein van het duo, zag dat er weinig bedrijven waren die recycling van flessen faciliteerden en zag grote kansen voor expansie.
Foto: De gebroeders Planke voor een van de eerste statiegeldmachines. Met toestemming van Tomra.
Bekijk het videointerview uit 2017 met Torre en Petter Planke (Youtube – 10 min)
Eerste filiaal in Nederland
Het Noorse bedrijf breidde de mogelijkheden van zijn statiegeldmachines uit. Scandinavische consumenten konden voortaan ook bierfleskratten en frisdrankblikjes inleveren. In 1983 werd in het Overijsselse plaatsje Oldenzaal de allereerste buitenlandse vestiging geopend. Een vestiging die in de jaren ’90 werd ingeruild voor een ruimer kantoor in het Gelderse Apeldoorn.
Tomra had grote ambities en kreeg in 1985 een notering aan de aandelenbeurs van Oslo. Met dit geld konden de Noren activiteiten in de VS overnemen. Dankzij de overname van het Zweedse Orwak in 2005 werd Tomra ook een grote speler in de wereld van afvalverwerking.
Ons duurzaamheidsonderzoek
In de zomer van 2022 keken onze duurzaamheidsonderzoekers kritisch naar beleidsstukken van Tomra op diverse terreinen. Tomra voldeed aan onze criteria op het gebied van mensenrechten. Om mensenrechtenschendingen en kinderarbeid tegen te gaan, hanteerde het een 6-stappen-plan. Inclusief een duidelijke gedragscode voor eigen medewerkers en een meldpunt waar anoniem misstanden kunnen worden gemeld.
Ook het beleid op het gebied van natuur en biodiversiteit was helder geformuleerd. De missie van het bedrijf is om wereldwijd het gebruik van grondstoffen terug te dringen en dat geldt ook voor hun eigen activiteiten. Voor de installaties, die ze voor klanten produceren, gebruikt Tomra zo min mogelijk grondstoffen en beperkt het de CO₂-uitstoot. Ook blijft het bedrijf verantwoordelijk voor ontmanteling van de machines nadat de technische levensduur voorbij is.
Vakbond ook toegestaan voor Tomra-medewerkers?
Op het punt van vakbondsvrijheid voor de circa 5.000 medewerkers die Tomra wereldwijd in dienst heeft, konden wij geen beleid vinden. We deden op dit punt navraag bij het bedrijf. Ze verzekerden ons dat dit echter wel het geval is. En dat de regels van de International Labour Organization van de VN worden nageleefd.
Tenslotte was er nog één punt van aandacht. Een klein deel van Tomra’s sorteermachines werd gebruikt in de tabaks- en mijnbouwindustrie. Twee sectoren waarin ASN Beleggingsfondsen niet beleggen. Ook bij het onderzoek uit 2018 kwam dit naar boven. De reden dat we het Noorse bedrijf toch goedkeuren, is dat de totale omzet uit deze activiteiten nog steeds kleiner was dan 5%. Omdat Tomra de mijnbouwsector wel als interessant heeft bestempeld, blijven we de grootte van deze activiteiten de komende jaren kritisch volgen.
Tot slot: een lege-blikjestip
We stipten het al even aan. Het inleveren van lege blikjes verloopt soms nog wat stroef (en plakkerig). Je kunt de Tomra-machines in jouw supermarkt een handje helpen. Spoel je blikje even om voordat je het inlevert.
Goedgekeurd/Afgekeurd
In deze rubriek staan we stil bij bedrijven die zijn goed- of afgekeurd. Bedrijven die zijn goedgekeurd krijgen een plekje in het ASN Beleggingsuniversum, een lijst met meer dan 300 bedrijven.
Goedkeuren en afkeuren van bedrijven, doet ASN Bank dat zelf?
Meer lezen over duurzaam beleggen
Is beleggen iets voor jou? En wil je eerst meer weten? Lees dan meer over beginnen met beleggen.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
Dit artikel is geactualiseerd op 18 juli 2023. Tekst: Iwan Oving
