Checklist overlijden

Als een dierbare in je omgeving is overleden, dan staat je hoofd waarschijnlijk niet naar geldzaken. Toch moet je een aantal zaken regelen. Deze checklist geeft je een beetje houvast in moeilijke tijden.

1. Vraag de verklaring van overlijden op

De eerste stap is de verklaring van overlijden. De (huis)arts stelt deze op, of een hiertoe bevoegd professional. Dat kan ook een schouwarts zijn. Dit doet hij of zij door het overlijden te melden bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Zonder deze verklaring van overlijden kun je geen akte van overlijden opvragen (zie stap 3).

Donorcodicil 

De schouwarts kan ook in het donorregister nagaan of de overledene een donorcodicil had.

2. Controleer de uitvaartverzekering en zet de uitvaart in gang

De volgende stap is om de uitvaartverzekering van de overledene te controleren, als deze er is. Het is belangrijk dat je weet hoe hoog het verzekerd bedrag is en of de verzekering een vrije keuze voor een uitvaartonderneming toelaat. Weet je niet hoe je daar achter moet komen, of kun je de polis niet vinden? Dan kun je een aanvraag doen op van A tot Zekerheid.

3. Vraag de akte van overlijden op

De uitvaartondernemer kan je helpen om de akte van overlijden op te vragen. Dit vraagt hij of zij aan de hand van de verklaring van overlijden op bij de gemeente waar het overlijden plaatsvond. Organisaties en instanties vragen vaak om een kopie van de akte van overlijden als je zaken voor de overledene wilt regelen.

Zorg dat je zelf altijd de originele akte van overlijden in je bezit hebt. Kopieën deel je met anderen als dat nodig is.

Wanneer heb je een akte van overlijden nodig?

Je kunt een akte van overlijden nodig hebben om:

duidelijk te krijgen wie de erfgenamen zijn
als nabestaande partnerpensioen aan te vragen
het testament te kunnen openen

4. Meld het overlijden bij de bank

Geef het overlijden door aan de bank(en) waar de overledene rekeningen had. Je kunt bellen, langsgaan of een online formulier invullen, wat je zelf het liefste wilt. De bank vertelt je dan wat je allemaal moet regelen en welke papieren je daarvoor nodig kunt hebben. Was de overledene klant bij ons? Dan kun je het overlijden melden bij de nabestaandendesk.

De bank blokkeert de rekeningen die alleen op naam van de overledene staan, zodat er niets kan worden afgeschreven (met uitzondering van automatische incasso’s, deze moet je zelf stopzetten, zie punt 7). Andere bankzaken komen later.

5. Laat de verklaring van erfrecht opstellen en vraag het testament op

De volgende stap is om een uittreksel op te vragen bij het Centraal Testamentenregister. Daarin zie je of een testament is opgemaakt. Je notaris kan het testament voor je opvragen.

Je moet - in veel gevallen - ook een Verklaring van erfrecht op laten stellen. In een Verklaring van erfrecht staat wie de erfgenamen zijn. De notaris stelt deze Verklaring van erfrecht op. Dit doet hij op basis van de bepalingen die de overledene deed in zijn of haar testament. Is er geen testament? Dan maakt de notaris een Verklaring van erfrecht op aan de hand van het in Nederland geldende erfrecht. De notaris moet dan uitzoeken wie de wettelijke erfgenamen zijn.

De Nederlandse Vereniging van Banken ontwikkelde samen met alle banken een checklist waarmee je eenvoudig kunt nagaan of een verklaring van erfrecht nodig is.

6. Meld het overlijden bij instanties

Nu je de zaken rond de erfenis in gang hebt gezet, kun je het overlijden melden bij een aantal instanties. Zo kunnen zij contracten aanpassen en lidmaatschappen stopzetten of aanpassen. Voor de meeste overheidsinstellingen geldt dat deze automatisch bericht krijgen van de gemeente waar het overlijden is gemeld. Bij andere organisaties moet je dit zelf doen.

Welke instanties krijgen automatisch bericht bij overlijden van de gemeente?

De Sociale Verzekeringsbank
De gemeente waar de overledene woonde, als dat niet de plaats van overlijden was
De Belastingdienst
Het hoogheemraadschap of waterschap
Andere overheidsinstanties, zoals bijvoorbeeld UWV of DUO

Welke instanties moet je zelf informeren bij overlijden?

De werkgever en/of uitkeringsinstanties
De bank
De hypotheekverstrekker, woonstichting of particuliere verhuurder
Verzekeraars
Pensioenorganisatie(s)
Organisaties waar de overledene abonnementen en lidmaatschappen had, zoals de telefoonprovider

7. Regel de verdere bankzaken

Je hebt het overlijden al bij de bank gemeld. Nu moet je de verdere bankzaken nog regelen. Behalve het stopzetten van de betaal- en spaarrekening kun je denken aan het:

stopzetten van een creditcard, als die er is
uitzoeken of er leningen lopen
uitzoeken of er verzekeringen zijn die via de bank lopen
uitzoeken of er beleggingen zijn en wat je hiermee kunt en wilt doen
checken van lopende automatische incasso’s en betaalopdrachten.

Gezamenlijke rekening en overlijden

Bij een gezamenlijke rekening, oftewel een en/of-rekening, houdt de mederekeninghouder de rekening na het overlijden van de andere rekeninghouder. Lees hier alles over de gezamenlijke rekening na een overlijden.

8. Check de hypotheek en de woning

Aan hypotheken kan een overlijdensrisicoverzekering zijn gekoppeld. Na het overlijden ontvangen nabestaanden vanuit deze polis een bedrag waarmee ze (een deel van) de woning kunnen aflossen. Zo ontstaan er geen financiële problemen met de hypotheek als gevolg van het overlijden. Woonde de overledene alleen in het koophuis? Dan is de woning onderdeel van de erfenis en moet je beoordelen of je de woning verkoopt, verhuurt of dat één van de erfgenamen er gaat wonen.

Maak je je zorgen of je na overlijden van je partner in je woning kunt blijven? Lees meer over hypotheek en woning na overlijden.

9. Zeg de huurwoning van de overledene op

Woonde de overledene in een huurwoning? Zeg de huur op, want het maandbedrag en eventuele servicekosten lopen snel op. Vraag de opzegtermijn op en wat je moet doen om de woning volgens afspraken achter te laten.

Wacht met het ontruimen van de woning voor aanvaarden erfenis

Let op: is er sprake van een erfenis en heb je nog niet besloten of je deze aanvaardt? Dan moet je wachten met het ontruimen van de woning. Als je de huurwoning leeg moet halen, leg dan de berichten van de verhuurder hierover vast. Als je zonder bericht spullen van waarde uit de woning haalt, komt dat feitelijk neer op het aanvaarden van de erfenis.

10. Regel de erfenis

Bij de vorige stap ging het al over de erfenis. Als je weet dat er sprake is van een erfenis, moet je bepalen of je deze wilt aanvaarden of weigeren. Als je een erfenis krijgt, kun je daar op 3 manieren op reageren:

Zuiver aanvaarden

Aanvaard je de erfenis zuiver? Dan ontvang je de hele erfenis, inclusief schulden. Doe dit alleen als je zeker weet dat de bezittingen meer waard zijn dan de schulden. Het is moeilijk om zuiver aanvaarden terug te draaien.

Benefeciair aanvaarden

Je kunt een erfenis ook beneficiair aanvaarden. Je aanvaardt de erfenis dan onder voorbehoud van wat er in de 'boedel' zit. Dat houdt in dat je de erfenis alleen accepteert als deze positief is.

De erfenis verwerpen

Als je zeker weet dat de erfenis meer schulden bevat dan bezittingen, kun je ervoor kiezen om de erfenis te verwerpen. Wil je meer weten over de reacties die je kunt geven op een erfenis en wat dit precies betekent? Lees meer op schulden na overlijden.

11. Check je mogelijke nabestaandenpensioen

Is je partner overleden? En heeft hij of zij pensioen opgebouwd? Dan heb je mogelijk recht op nabestaandenpensioen. De hoogte van het bedrag is afhankelijk van meerdere factoren:

Of je partner in loondienst was of zelf pensioen opbouwde als ondernemer.
Of je getrouwd of als partner geregistreerd was.
Of nabestaandenpensioen onderdeel is van de pensioenregeling.
Of je partner de pensioengerechtigde leeftijd al had bereikt.
Ga bij de pensioenverstrekker na hoe je situatie is. Je kunt vooronderzoek doen naar je situatie op mijnpensioenoverzicht.nl .

12. Check je recht op de Anw-uitkering

De Algemene nabestaandenwet (Anw) is een volksverzekering (overheidsregeling) die in sommige gevallen recht geeft op een uitkering. Voor deze regelingen gelden voorwaarden en uitzonderingen. Op de website van de Sociale Verzekeringsbank (SVB) kun je nagaan of je in aanmerking komt voor de Anw.

13. Check je recht op toeslagen

Deze stap is van toepassing als je partner is overleden. Na deze gebeurtenis wijzigt je inkomen (of pensioen) en daarmee je financiële situatie. In de meeste gevallen daalt je inkomen. Bekijk daarom of je recht hebt op bepaalde toeslagen en rekeningen. Toeslagen die op naam van je partner stonden, komen te vervallen. Mogelijk heb je daar als nabestaande alsnog recht op. Op berekenuwrecht.nl kun je uitzoeken of je recht hebt op toeslagen.

14. Verkoop de auto (of neem ‘m over)

Had de overledene een auto? De Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) is een van de overheidsinstanties die via de gemeente en belasting automatisch bericht krijgt van het overlijden. De auto is onderdeel van de erfenis en komt dus de erfgenamen toe.

Was in het testament (en dus de verklaring van erfrecht) een specifieke erfgenaam aangewezen voor de auto? Dan krijgt deze de auto in bezit. Als dat niet zo was, wordt de auto verdeeld over de erfgenamen. Als één van de erfgenamen de auto wil behouden, kan deze afstand doen van een ander deel van de erfenis. Als geen van de erfgenamen de auto wil, kun je deze verkopen.

Houd er rekening mee dat het voertuig binnen 5 weken op een nieuwe naam moet worden gezet. Op de site van het RDW vind je meer informatie over het op naam zetten van een voertuig na overlijden.

15. Vraag een wezenuitkering voor kinderen aan

Had de overledene kinderen onder de 16 jaar? En is er geen andere ouder meer? Dan kun je voor de kinderen een wezenuitkering aanvragen. Een kind heeft recht op de wezenuitkering als de overledene woonachtig was in Nederland of er werkte. Kinderen van 16 tot 21 jaar hebben soms ook recht op een wezenuitkering. Zij moeten aan meer voorwaarden voldoen.

Op de site van de SVB vind je meer informatie over de wezenuitkering.

16. Maak een nieuw overzicht van je inkomsten en uitgaven

Is je partner overleden en heb je (nog) geen helder zicht op je huidige financiële situatie? Maak dan een nieuw overzicht. Er zijn online veel tools en vragenlijsten te vinden die je hierbij helpen, bijvoorbeeld het Persoonlijk Budgetadvies van Nibud.

Geldzaken na overlijden

Is een dierbare overleden? We helpen je graag als je geldzaken na een overlijden moet regelen.

Geldzaken regelen