Grote transformatie
De veertien wetsvoorstellen moeten emissies in de EU in 2030 met minstens 55% verminderen ten opzichte van 1990. De intentie is om de mondiale temperatuurstijging ruim onder de twee graden te houden. Het pakket wordt omschreven als ‘de nieuwe industriële revolutie van de Europese Unie’ en ‘misschien wel de grootste transformatie in mensenheugenis’.
Bedrijven moeten aan de bak…
Het pakket bestaat uit wetten voor onder meer duurzame energie, bosbouw, landgebruik en energiebelastingen. Twee voorstellen springen er uit, vindt impactadviseur Freek Geurts. ‘Het EU-emissiehandelssysteem (EU ETS) gaat op de schop. Het wordt uitgebreid naar gebouwen en transport en er komen strengere regels voor het doorverkopen van uitstootrechten. De transportsector gaat zo bijvoorbeeld meer betalen voor eigen uitstoot. Dat lijkt me een stevige prikkel om die uitstoot te verminderen.’
‘Daarnaast ligt er een goed voorstel om het ‘weglekprobleem’ op te lossen, dat vaak gebruikt wordt om verantwoordelijkheid te ontlopen. De Commissie wil importheffing invoeren op vervuilende producten of grondstoffen uit landen buiten de EU. Dit betekent dat goederen uit landen met minder strenge klimaatregels een extra heffing betalen. Hiermee wil de EU voorkomen dat er bijvoorbeeld Chinees staal wordt ingekocht als Europees staal duurder wordt. Bij nieuwe Nederlandse klimaatwetten wordt vaak gewaarschuwd dat grote bedrijven, zoals Tata Steel, naar het buitenland verkassen. Dit voorkom je door zo’n invoertaks op Europees niveau.’ Duurzaamheidsadviseur Emmelien Venselaar vult aan: ‘Dit kan ook als signaal aan landen buiten de EU worden gezien. Je kunt als niet-EU land deze importheffing voorkomen door je aan dezelfde duurzaamheidseisen te houden.’
‘De transportsector gaat meer betalen voor eigen uitstoot. Dat lijkt me een stevige prikkel.’impactadviseur Freek Geurts
…maar burgers ontspringen de dans ook niet
‘We gaan allemaal merken dat fossiele brandstoffen duurder worden’ zegt Venselaar. ‘Na 2035 worden er geen nieuwe auto’s op benzine of diesel meer geproduceerd. En het isoleer-en-renoveer tempo van huizen moet drastisch omhoog. Dat gaat autorijders, huizenbezitters en huurders en geld kosten. Hoe gaan armere EU inwoners dit betalen? Dat is wat ons betreft een belangrijke zorg. We zijn van mening dat duurzame keuzes voor iedereen toegankelijk moeten zijn. De EU heeft hiervoor een Sociaal Klimaatfonds voorgesteld van 10 miljard euro per jaar. Of dat voldoende is, staat of valt bij hoe het ingezet wordt. Dat is een vervolgstap die we nu moeten afwachten. Voor draagvlak van de plannen is een eerlijke verdeling van de kosten tussen landen onderling en tussen burger en bedrijfsleven cruciaal.’
Niet voldoende om onder de grens te blijven
Volgens Climate Action Tracker – een partij die onderzoekt of klimaatbeleid ambitieus genoeg is om aan het Parijsakkoord te voldoen – is een reductiedoelstelling van minimaal 65% in plaats van 55% nodig. ASN Bank is het ermee eens dat meer ambitie noodzakelijk is. Geurts: ‘Hoe ambitieus dit pakket door sommigen ook gevonden wordt, feit is dat het simpelweg niet voldoende is om onder de twee graden grens te blijven. Zeker omdat nog onvoldoende is afgebakend welke vormen van energieopwekking als duurzaam gelden. Nu blijft het risico bestaan dat er bomen worden gekapt voor houtige biomassa, terwijl we weten dat er meer broeikasgassen vrijkomen bij het verbranden van bomen dan bij kolen of gas.’
Lees hier meer over ASN Bank ’s visie over biomassa
Doorlooptijd is grootste risico
Hoe gaat het nu verder? Het Europees Parlement en de ministers (Raad van de EU) moeten gezamenlijk besluiten over de wetsvoorstellen. De plannen kunnen daardoor nog veranderen. Bovendien moeten de EU-lidstaten het nog met elkaar eens worden. Als alles mee zit treedt het Europese pakket begin 2024 in werking.
‘Als de wil er écht is om ontwrichtende klimaatverandering te voorkomen, moet er nog een schepje bovenop.’Duurzaamheidsadviseur Emmelien Venselaar
Venselaar: ‘Dit voorstel komt geen dag te vroeg. Het is goed dat de EU wereldwijd toonaangevend wil zijn en dit concreet maakt met wetsvoorstellen. Maar als de wil er écht is om ontwrichtende klimaatverandering te voorkomen moet er nog een schepje bovenop. Om het Parijsakkoord te realiseren moet de doelstelling ambitieuzer. We moeten inzetten op anderhalve graad temperatuurstijging, want zelfs een stijging van twee graden heeft desastreuze gevolgen voor onze samenleving. Ook zou het helpen als de EU tussendoelen formuleert tot 2050, zodat de stappen en resultaten tot die tijd inzichtelijker zijn. Daarmee stimuleer je bedrijven om nu in actie te komen in plaats van nog even uit te stellen.
Ten slotte moet de EU blijven herhalen, en inzichtelijk maken, dat de kosten van niets doen en afwachten veel hoger zijn dan de kosten van de te nemen klimaatmaatregelen. We hebben geen tijd te verliezen.’
