Wonen en bouwen

Bouwen aan een duurzame toekomst

De woningnood is schrijnend en er moet snel meer gebouwd worden. Tot en met 2030 willen we er 1 miljoen betaalbare woningen bij hebben. Dit legt veel druk op onze ambitie om de CO2-uitstoot terug te dringen en de natuur in tact te houden. Gemeenten hebben de lastige opdracht om tegelijkertijd meer woningen en meer groen op te leveren.

Foto: Lea Rae / Shutterstock (Duurzame huizen gebouwd met natuurlijke ecologische materialen. Toekomstig woonconcept met innovatieve technieken.)

Dit speelt er bij de gemeente

Waarom is het zo belangrijk om natuur- en groengebieden te behouden en te versterken? Bossen, parken en groene daken beschermen ons tegen de effecten van klimaatverandering. Zo binden planten regenwater, wat helpt tegen overstromingen en zorgt voor afkoeling bij hittegolven. Ook maakt groen de stad ‘stiller’ en verschoont het de lucht, bodem en water. Het park om de hoek zorgt ervoor dat we kunnen ontspannen. En dit zijn nog maar een paar voorbeelden van de waarde die de natuur ons biedt. Goed voor de biodiversiteit en klimaatadaptatie.

Gemeenten hebben een grote invloed op hoeveel natuur er bewaard wordt, en hoe en waar er gebouwd mag worden. Lokale beleidsmakers bepalen met hun gemeentelijke bestemmingsplannen waar woningen, natuurgebieden en akkers herrijzen.

Bouwen met natuurlijke, hergroeibare materialen

Door met de juiste materialen te bouwen werk je aan een schonere toekomst. Zo worden hout, riet en andere natuurlijke materialen steeds gewoner in baksteenland Nederland. Biobased bouwen zorgt voor (veel) minder energieverbruik en uitstoot dan vervuilende materialen zoals beton en staal in het productieproces. Een gebouw dat is gemaakt van hout werkt daarnaast als een natuurlijke opslag van CO2.

De potentiële positieve impact van houtbouw op het klimaat is enorm en een groeiend aantal gemeentes en bouwbedrijven heeft plannen om op deze manier te gaan bouwen.

Bron: City Deal Circulair en Conceptueel Bouwen

Natuurinclusief of diervriendelijk bouwen

Steeds meer gemeenten eisen daarnaast dat nieuwe gebouwen ruimte bieden voor planten en dieren en zo bijdraagt aan de lokale biodiversiteit. Dat kan heel eenvoudig, door de aanleg van groene of bruine daken te stimuleren. Maar natuurinclusief bouwen kan allerlei vormen aannemen. Zo zijn er woontorens die op tientallen meters hoogte beplanting, en zelfs bomen, op het gebouw hebben groeien.

Hier kun jij op letten bij het bepalen van je stem


Waar, hoeveel en onder welke voorwaarden er gebouwd wordt in Nederland ligt dus grotendeels in handen van gemeenteraadsleden. Ze kunnen zorgen voor een groenere bouwsector en woningbestand door:

  • Een omgevingsvisie aan te nemen die verdichting (de hoogte in bouwen), groen en natuurinclusief bouwen bevordert. Het goede voorbeeld te geven door bij verbouwingen en nieuwbouw van de eigen gebouwen te investeren in groene daken en gevels, nestmogelijkheden voor vogels en gebruik te maken van biologische materialen, in plaats van baksteen of cement.

    • Biobased bouwen te stimuleren en dit als voorwaarde meenemen in aanbestedingstrajecten. Zo is het gemeentehuis van gemeente Voorst helemaal gestript en opnieuw opgebouwd met natuurlijke materialen. De gevel is bijvoorbeeld volledig van kalkhennep.

    • Circulaire wijken te stimuleren, zoals de voorbeeldwijk EVA-Lanxmeer in Culemborg (zie onder): autovrij, groen en gebouwd met natuurlijke materialen.

  • Subsidies en leningen beschikbaar te stellen aan burgers en bedrijven voor groene daken, het verwijderen van tuintegels, zonnepanelen en isolatie. De Groene subsidiewijzer van Milieucentraal laat zien wat er al mogelijk is in gouw gemeente.

    • Alleen maar aardgasvrije nieuwbouwwijken op te leveren. In 2050 moeten alle woningen van het aardgas af zijn. Met gemeenten is afgesproken dat zij er zo snel mogelijk voor zorgen dat nieuwbouwwijken aardgasvrij opgeleverd worden. In de gemeente Vlieland loopt een pilot waarbij 39 woningen in de wijk Duinwijck duurzaam verwarmd worden.

De gemeente bepaalt ook wat voor woningen er gebouwd mogen worden. Zou jij bijvoorbeeld wel een Tiny House willen? Dat kan (nog) lastig zijn, maar gemeente Barneveld werkt aan een woonvisie waarin dat kan. En er zijn meer plekken in Nederland waar tiny houses staan.

    Zo pakken deze gemeenten het aan

    De gemeente Utrecht heeft diervriendelijk bouwen onderdeel gemaakt van haar ruimtelijke beleid. Bij zowel nieuwbouw als verbouwingen raadt de gemeente het aan om nestkasten in te metselen voor gierzwaluwen en huismussen, en om ruimte vrij te laten in spouwmuren voor de dwergvleermuis. Je kunt jouw gemeente helpen bij maatregelen om dieren te beschermen door jouw waarnemingen online door te geven.

    In Culemborg waren ze er vroeg bij. Daar werd in de 1999 de ecologische voorbeeldwijk EVA-Lanxmeer met 250 woningen opgeleverd. Duurzaam wonen wordt gecombineerd met werken, recreëren, drinkwaterwinning, naar school gaan en voedsel produceren. Auto’s zijn niet welkom, groenbeheer is grotendeels in handen van de bewoners.

    In gemeente Amsterdam staat natuurinclusief bouwen hoog op de agenda. In de groenvisie staat dat ‘de stad er is voor mensen, planten en dieren’. Aanbestedingen voor nieuwbouw en grootschalige renovatieprojecten moeten deels natuurinclusief zijn. Hiervoor ontwikkelden de beleidsmedewerkers een puntensysteem.

    Hoe staat jouw gemeente er voor op het gebied van duurzaam wonen en bouwen?