Plastic is licht, waterdicht, goedkoop, praktisch en onverslijtbaar. Je kunt er eten in bewaren, kleding en speelgoed van maken en het is net zo gemakkelijk te gebruiken voor telefoons of dashboards van auto’s. Een geweldig materiaal, maar door de hoeveelheid die we gebruiken helaas een bedreiging voor al het leven op aarde.
Plastic is een overkoepelende term voor kunststofmaterialen die worden gemaakt uit fossiele grondstoffen, zoals aardolie of aardgas. In de jaren ’50 werd plastic hét symbool voor het moderne leven, maar langzaam raakten we er verslaafd aan. Tussen 1950 tot 2015 produceerden we wereldwijd 8,3 miljard ton plastic. Vandaag de dag is daar nog 2,5 miljard ton van in gebruik. De overige 5,8 miljard ton is weggegooid. Jaarlijks produceren we nu wereldwijd 390 miljoen ton plastic en de verwachting is dat dit in de komende dertig jaar gaat verviervoudigen.
Plastic in Nederland
In Nederland gooien we per persoon jaarlijks 24 kilo plastic verpakkingen in de vuilnisbak. Om je een idee te geven van de omvang daarvan: dat zijn meer dan duizend halve literflesjes. Van die 24 kilo wordt ongeveer de helft gerecycled. En dat is dan weer veel vergeleken met het percentage wereldwijd. Dat is namelijk slechts 1,2%. De rest van het afval eindigt op een afvalberg, wordt verbrand of belandt in zee.
Waarom is plastic een probleem?
Met de productie van plastic en de verbranding van plasticafval stoten we elk jaar, wereldwijd, 400 miljoen ton CO₂ uit. In 2050 gaat naar verwachting 20 procent van de olieproductie op aan plastic. Dat draagt natuurlijk bij aan de klimaatverandering, maar een ander groot probleem is de vervuiling die plastic veroorzaakt. Elk jaar stroomt er via de rivieren 8 miljoen ton plastic in de oceanen. Er wordt geschat dat de totale hoeveelheid plastic in de oceaan tussen de 86 en 239 miljard kilo ligt, waarvan 100 miljoen ton in de plasticsoep in de Grote Oceaan.
De plasticsoep
Kapitein Charles Moore zeilde in 1997 van Hawaii naar Zuid-Californië en zag overal plastic drijven. Hij besloot het te onderzoeken en kwam tot de conclusie dat het plastic niet alleen dreef, maar ook in het water zweefde. Het waren geen grote stukken, maar uiteengevallen stukjes en microplastics. Hij bedacht er een naam voor; de plasticsoep. De Plastic Soup Foundation spreekt liever van een bouillon dan een soep, want door fragmentatie wordt het plastic steeds kleiner. Hierdoor is het geen dikke massa, maar verspreidt het plastic zich over een enorm oppervlakte.
De gevolgen van de plasticsoep
Zeedieren lijden in groten getale door al dit plastic in het water. In vrijwel alle zeedieren op aarde vinden we inmiddels deeltjes plastic. En deze deeltjes komen ook terecht in de menselijke voedselketen. Daarnaast raken zeedieren verstrikt in kapotte visnetten en ander plastic, of stikken als ze plastic aanzien voor voedsel. De VN verwacht dat er in 2050 meer plastic dan vis in de zee te vinden is.
Zijn bioplastics een alternatief?
Bioplastics worden vaak gezien als een duurzaam alternatief voor ‘gewoon’ plastic, maar de term is verwarrend. Bioplastic gedraagt zich in de natuur namelijk precies hetzelfde als gewoon plastic; het vergaat niet vanzelf. Daarnaast gebruiken we de term voor twee heel verschillende soorten plastic: biobased en biodegradable plastic.
Biobased plastic
Biobased plastic is (deels) gemaakt van biologische grondstoffen, zoals suikerriet of maiszetmeel, en wordt bijvoorbeeld gebruikt om tijdschriften in te verpakken. Biobased zegt alleen iets over het materiaal, het wil niet zeggen dat dit ook biologisch afbreekbaar is. Dat is dus ook niet altijd zo. Als het in de natuur terechtkomt, vergaat het niet vanzelf. Het is daardoor net zo schadelijk als plastic van aardolie. Je kunt het alleen bij het gft-afval doen als het een Kiemplantlogo of OK compostlogo heeft.
Het grote voordeel van biobased plastic is wel dat bij de productie minder broeikassen worden uitgestoten en bij de afbraak minder giftige stoffen vrijkomen. Het verbouwen van de grondstoffen kan wel ten koste gaan van voedingsmiddelen.
Biodegradable plastic
Ook biodegradable plastic, ofwel biologisch afbreekbaar plastic, wordt onder andere gebruikt om producten in te verpakken. Biologisch afbreekbaar zegt niets over de herkomst van het materiaal. Het kan gemaakt zijn van biologische grondstoffen, maar kan ook fossiele grondstoffen bevatten. Sommige soorten vergaan volledig bij compostering. Anderen vergaan pas na 12 weken in een speciale composteermachine. En daar gaat het vaak mis.
In composteermachines wordt het plastic vaak gemixt met gft-afval, dat in 3 weken composteert. Als dat klaar is, blijven er vaak nog stukken plastic achter in het compost. Hierdoor is de compost vervuild. Dat wordt uiteindelijk alsnog verbrand. En biologisch afbreekbaar plastic composteert niet in de natuur, dus het is geen oplossing voor het probleem van zwerfafval.
Is er een oplossing voor ons plasticprobleem?
De structurele oplossing voor ons plasticprobleem zit vooral in het verminderen van ons dagelijks gebruik, gescheiden inzameling, hergebruik en recycling. Dit gaat alleen lukken als consumenten en de industrie hun gedrag veranderen. Bij voorkeur in samenwerking met de overheid. We zetten een aantal interessante en hoopvolle initiatieven voor je op een rij.
Verbod op ‘single-use’ plastics
Steeds meer overheden verbieden het gebruik van verschillende soorten ‘single-use’ plastics. In de EU gaat dat verbod in 2025 in en zullen bijvoorbeeld plastic rietjes en- wattenstaafjes niet meer verkrijgbaar zijn.
Plastic Pact NL
De Nederlandse overheid sloot met meer dan 60 bedrijven, waaronder ASN Bank, het Plastic Pact NL. Het doel is om in 2025 het gebruik van plastic met 20% te verminderen en meer producten recyclebaar te maken.
As You Sow
Ook op internationaal vlak worden er afspraken gemaakt. As You Sow lanceerde de Plastic Solutions Investor Alliance om beursgenoteerde bedrijven bewust te maken van de bedrijfsrisico’s van plasticvervuiling en het belang van oplossingen. Daar sloten 25 internationale beleggers, waaronder ASN Impact Investors, zich bij aan. Samen beheren zij 1000 miljard euro aan activa.
De Statiegeldalliantie
De Statiegeldalliantie is een alliantie van maatschappelijke organisaties, lokale overheden, burgers, bedrijven (waaronder ASN Bank) en milieuorganisaties met het doel om statiegeld onder de aandacht te krijgen van de Nederlandse en Belgische regeringen.
Tips om zelf minder plastic te gebruiken
Plastic verminderen is makkelijker dan je denkt. Met deze vijf tips kun je direct aan de slag:
- Neem altijd je eigen boodschappentas, maar het liefst ook bakjes, broodzakken, tasjes en/of netjes mee, als je boodschappen gaat doen.
- Ben je onderweg, denk dan aan een hervulbare waterfles en neem eventueel ook een herbruikbare beker mee. Als je een koffie to go haalt met je eigen beker, krijg je vaak nog korting ook.
- Zeg nee tegen rietjes, wattenstaafjes en andere single-use plastics.
- Gebruik cosmeticaproducten die duurzaam zijn verpakt, zoals zeep- en shampoobars in plaats van plastic flessen.
- Koop zo veel mogelijk verpakkingsvrij. Bijvoorbeeld losse thee in plaats van thee in zakjes, of schaf producten zoals rijst en pasta in bulkverpakkingen aan.
Meer informatie over het minimaliseren van plastic, vind je bij deze drie websites:
The Zero Waste Project
Nicky en Jessie van Het Zero Waste Project leven al sinds 2014 zonder afval, zonder in te leveren op comfort, stijl of leuke dingen. Op hun blog laten zij zien hoe ze dat doen.
Leven zonder afval
Ook Emily-Jane Townley van Leven zonder afval schrijft over haar zero-waste-leven met drie kinderen. Ze deelt tips, inspiratie en informatie, maar heeft ook een uitgebreide webshop met zero-waste-artikelen die plastic overbodig maken.
Microplastics vermijden
Wil je weten of jouw cosmetica microplastics bevatten? Dan kun je de Beat the Microbeat app downloaden. Je hoeft alleen maar de ingrediënten te scannen en weet waar je aan toe bent. Handig!
Nederlandse plasticbestrijders
In Nederland zijn er een aantal invloedrijke plasticbestrijders waar we echt trots op mogen zijn. Deze vier zetten zich dagelijks in om bewustwording te creëren en plastic de wereld uit te helpen:
The Ocean Cleanup
Boyan Slat werkt met The Ocean Cleanup al een aantal jaren hardhard aan zijn plasticvanger, waarmee hij oceanen en nu ook rivieren schoon gaat maken.
Boyan Slat, oprichter van The Ocean Cleanup
The Plastic Soup Surfer
The Plastic Soup Surfer Merijn Tinga heeft een missie: plasticvervuiling stoppen. Hij maakt surfborden van plasticafval en surft over grote afstanden, zoals van Maastricht naar Schiermonnikoog, om aandacht voor de problematiek te vragen. Via verschillende campagnes werkt hij aan concrete oplossingen voor het plasticprobleem.
Plastic Soup Surfer Merijn Tinga. Foto: Eelkje Colmjon
The Great Bubble Barrier®
De mensen achter The Great Bubble Barrier® ontwikkelden een bellenscherm dat plastic uit rivieren opvangt en het richting opvangbassins duwt. Daar kan het gemakkelijk opgeruimd worden en eindigt het niet in zee.
Zwerfinator
Zwerfinator Dick Groot zet zich in om zwerfafval en plasticvervuiling aan te pakken. Elke dag gaat hij op pad om afval op te rapen, te fotograferen en te registeren. Met deze info benadert hij bedrijven en de overheid om zwerfafval aan te pakken.
Wat doet ASN Bank?
Begin 2019 publiceerde ASN Bank een eerste versie van het plasticbeleid, omdat we streven naar een volledig circulaire productie, gebruik en hergebruik van plastic. ASN Bank oefent hier invloed op uit, door geen kredieten te verstrekken aan bedrijven en projecten die niet aan dit beleid voldoen. Ook beleggen de ASN Beleggingsfondsen enkel in bedrijven die op grote schaal plastic produceren, gebruiken of verwerken als ze aan de criteria van het plasticbeleid voldoen.
Let op: Met beleggen loop je risico en maak je kosten. Je kunt je inleg of een deel daarvan verliezen.
