Groeiende invloed van ondernemingen: zegen of vloek?

Den Haag • 3 februari 2016

De VBDO – Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling – bestaat vandaag twintig jaar. Aan mij als oprichter kwam de eer toe om met een slag op de gong de Amsterdamse Effectenbeurs te openen. Met die slag beginnen de miljoenen weer te stromen. Zoals ook dagelijks gebeurt op Wall Street, volgens premier Rutte “het hart van het kapitalisme”.

De ceremoniële gongslag is niet alleen een eer voor de VBDO, maar ook een ode aan alle ondernemingen die zich inzetten voor een duurzame samenleving. Er zijn steeds meer van zulke ondernemingen en hun duurzaamheidsbeloften gaan steeds verder. De politiek, in Nederland en daarbuiten, laat keer op keer zien dat ze de duurzaamheidsproblemen niet echt durft aan te pakken. Met als gevolg dat ondernemingen in dit gat stappen en de markt de ontwikkeling naar zich toetrekt. Een voorbeeld zijn de recente faillissementen in de kolensector waarbij marktwerking een grote rol speelt.

Voor maatschappelijk verantwoord ondernemen levert dit een controverse op die nog niet is opgelost. Als we deze ontwikkeling namelijk doortrekken naar de toekomst, is de politiek uiteindelijk niet meer nodig om sociale en milieuvraagstukken op te lossen. Maar moeten we blij zijn als de democratische besluitvorming straks buiten spel staat? De groeiende invloed van ondernemingen, ook op sociaal en milieugebied, sluit naadloos aan op de toenemende liberalisering van de markt en het terugdringen van democratische sturing van die markt.

Nu lijkt dit een effectieve aanpak, maar is dat ook zo? De garantie dat alle toekomstige bestuurders zullen blijven bijdragen aan het oplossen van sociale en milieuvraagstukken krijgen we niet. Bestuurders van ondernemingen denken echt nog wel aan hun eigen belangen. De armoede mag dan afnemen, maar de inkomensverschillen, die al buitensporig zijn, nemen nog steeds verder toe. Maar misschien lost de markt dat straks ook wel weer op. Kunnen we door het succes van maatschappelijk verantwoord ondernemen straks concluderen dat “de markt het allemaal oplost”?

Piet Sprengers is Hoofd Duurzaamheidsbeleid en -Onderzoek bij de ASN Bank. Hij was 20 jaar geleden oprichter van de Vereniging van Beleggers voor Duurzame Ontwikkeling.

Delen op: